Reuma en ernstige vermoeidheid

De ontstekingsstoffen die vrijkomen bij ontstekingsreuma veroorzaken ernstige vermoeidheid. Dat gebeurt in de hersenen. Dat is de eerste conclusie uit onderzoek van dr. Mechiel Korte (Universiteit Utrecht) naar vermoeidheid door ontstekingsreuma.

Wie is Mechiel Korte.

Mechiel Korte is universitair hoofddocent binnen de divisie Farmacologie en expert in neuro-immunofarmacologie. Korte heeft zelf reuma en weet als geen ander hoe heftig deze moeheid is en wat een grote rol dit speelt in het leven van een reuma patiënt.

Dr. Korte, wat heeft u ontdekt?

Korte heeft in zijn onderzoek al duidelijk aan kunnen tonen dat de ontstekingsstoffen die horen bij ontstekingsreuma kunnen zorgen voor vermoeidheid. Die stofjes zitten in het bloed en ze zorgen voor een vermindering van signaalstoffen in de hersenen. Die veranderde signalen in de hersenen zorgen voor de vermoeidheid waar mensen met ontstekingsreuma zo’n last van hebben.’

Korte geeft aan dat de meeste mensen denken bij vermoeidheid aan te weinig slaap hebben of aan moe zijn doordat je veel gedaan hebt. Dat is wat hij ‘normale vermoeidheid’ noemt, eentje die met rust en slapen weer overgaat.

Maar de mensen met ontstekingsreuma hebben last van ernstige vermoeidheid waarbij extra slapen of uitrusten juist niet helpt. Een vergelijking die hij gebruikt is als het lopen in dikke modder. Hoe harder je vooruit probeert te komen, des te dieper je wegzakt. Dat komt door wel 3 soorten van vermoeidheid.’

Korte legt uit:

De eerste vorm is:

‘Motivatie vermoeidheid’. Dit is ook gelijk de moeheid die het meest je kwaliteit van leven beïnvloedt.

Je komt er gewoon maar niet toe om wat te gaan doen. Alles kost moeite, ook de leuke dingen, en je geniet er veel minder van. Daarin schuilt een groot gevaar. Je gaat er minder op uit en je moet oppassen dat je jezelf niet isoleert. Dat ervaar ik zelf ook wanneer ik meer last van gewrichtsontsteking heb.’

De tweede vorm is:

‘Lichamelijke vermoeidheid’.

Dit is de vorm die veel mensen met reuma ervaren, bij deze vorm heeft een reuma patiënt moeite met het opstarten en lichamelijk bezig zijn.

De Derde vorm:

'Mentale vermoeidheid’

Patiënten zeggen vaak: ‘ik kan me niet concentreren’. Dat niet-helder zijn wordt ook wel 'hersenmist', genoemd en deze komt door reuma.’

Korte heeft in zijn onderzoek kunnen aantonen dat de ontstekingsstofjes die vrijkomen bij reuma zorgen voor een afbraak van signaalstoffen in de hersenen. Er ontstaan tekorten aan signaalstoffen zoals dopamine, serotonine en noradrenaline en dat heeft gevolgen. ‘Te weinig dopamine wordt in verband gebracht met minder plezier beleven en kan bij mensen met reuma zorgen voor zowel de motivatie vermoeidheid als ook de lichamelijke vermoeidheid: je nauwelijks tot dingen kunnen zetten.

Te weinig noradrenaline zorgt onder andere voor de concentratieproblemen en een tekort aan noradrenaline en serotonine wordt ook in verband gebracht met motivatie vermoeidheid.’

Vermoeidheid bij ontstekingsreuma heeft een lichamelijke oorzaak!

Wat Doortje heel erg van belang vind is dat de onderzoekresultaten van Korte laten zien dat het de ontstekingen zijn die de vermoeidheid veroorzaken. Uit recent onderzoek onder patiënten met reumatoïde artritis (RA) is gebleken dat het remmen van één ontstekingsstofje, TNF-alfa, er voor zorgde dat serotonine in het brein weer toenam.

Toch is de vermoeidheid bij mensen die een TNF-alfaremmer krijgen niet helemaal weg. Dat komt omdat ook de andere ontstekingsstoffen nog een rol blijven spelen.’

Kan er in de nabije toekomst iets gedaan worden aan deze reuma vermoeidheid?

Korte geeft aan dat er zeker iets te doen is aan de ernstige vermoeidheid bij reuma maar dan moet we eerst weten hoe het precies werkt.

We weten nu in ieder geval dat het immuunsysteem inwerkt op onze hersenen en deze een klein beetje kan veranderen. Vandaar ook dat Korte het heeft over een ‘reumabrein’.

Vermoeidheid komt dus echt door de reuma zegt Korte en dat vind Doortje heel belangrijk en hij, hij gaat gelukkig door met zijn onderzoek.

Hij geeft aan dat het hem niet snel genoeg kan gaan. Daar sluit Doortje zich heel erg bij aan.

Hieronder vind je -voor de geïnteresseerden- het wat technischer verhaal. Het hele interview kun je lezen op Reuma Nederland

Met dank aan de

U.U.

& Reuma Nederland

Het primaire doel van deze groep is om te begrijpen hoe pro-inflammatoire cytokines de hersenen beïnvloeden om depressie (inclusief anhedonie, d.w.z. plezier doofheid), vermoeidheid en ziektegedrag te produceren. Dit opent de mogelijkheid om nieuwe effectieve farmaceutische voedingsbehandelingen te ontwikkelen. Dr. Korte deed zijn promotieonderzoek op het gebied van Neurobiology of Stress aan de Universiteit van Groningen (Nederland). Een stipendium van NWO-talent stelde hem in staat post-doc te zijn bij de afdeling Neuropharmacology van het Scripps Research Institute in La Jolla (VS). Hij trad in 1996 in dienst bij het Nederlands Instituut voor Dierwetenschappen en Gezondheid, Lelystad, Wageningen Universiteit en Researchcentrum.

Onderzoek

Onderzoek in de Korte groep is gericht op het vinden van nieuwe farmaceutische voedingsbehandelingen voor vermoeidheid en depressie. Zijn onderzoek kan grofweg worden onderverdeeld in drie thema's:

i) 'Vermoeidheid' - neuro-immuunmechanismen en doelwitbevinding,

ii) 'Depressie' - ontstekingsremmende strategieën,

iii) 'Dierenwelzijn' - neuro-immuunmechanismen van welzijn en ziektegedrag.

Het onderzoek van de Korte groep is gebaseerd op het combineren van immunologie en neurofarmacologie in in vivo modellen (ratten en muizen). Bovendien maakt het lab gebruik van de nieuwste in vivo technieken (intracraniële zelfstimulatie, microdialyse en uHPLC van monoamines, GABA en glutamaat) en diermodellen (stress, depressie, vermoeidheid) en gedragstests bij knaagdieren (doolhoven, open velden, defensieve begraving, EthoVision XT, automatische gedragstests (PhenoTyper)) .

Afkomstig van het bestuderen van schijnbaar verschillende onderzoeksvelden, dat wil zeggen immunologie en neurofarmacologie, worden elementen die voorheen als domeinen van de ene discipline werden beschouwd, nu in de andere ontdekt.

Er is een snelgroeiende hoeveelheid bewijs die een sterke bidirectionele signalering tussen het immuunsysteem en de hersenen aantoont. Deze neuro-immuun-interacties spelen een belangrijke rol bij aandoeningen zoals: auto-immuunziekten

(inclusief reumatische aandoeningen),

de ziekte van Crohn,

psoriasis,

obesitas,

diabetes,

beroerte,

hartinfarct,

nierfalen,

neuro-degeneratieve aandoeningen (inclusief de ziekte van Alzheimer,

de ziekte van Parkinson

multiple sclerose),

kankers en anderen.

Dit geldt met name voor overlappende ziektesymptomen veroorzaakt door pro-inflammatoire cytokines, zoals vermoeidheid en depressie.

Geselecteerde publicaties

Korte, SM, Prins, Jolanda, Krajnc, AM, Hendriksen, H, Oosting, RS, Westphal, KGC, Korte-Bouws, GAH & Olivier, B (2015). De vele verschillende gezichten van ernstige depressies - het is tijd voor gepersonaliseerde geneeskunde. European Journal of Pharmology, 753, (pp. 88-104).Van Heesch, F, Prins, J, Konsman, JP, Westphal, KGC, Olivier, B, Kraneveld, AD & Korte, SM (2013). Door lipopolysacharide geïnduceerde anhedonie wordt afgeschaft bij mannelijke serotonine transporterende knock-outratten - een intracranieel zelfstimulatieonderzoek. Hersenen, gedrag en immuniteit, 29, (pp. 98-103).Korte, SM, Koolhaas, JM, Wingfield, JC & McEwen, BS (2005). Het Darwiniaanse concept van stress - voordelen van allostase en kosten van allostatische belasting en de afwegingen in gezondheid en ziekte. Neurowetenschappen en biobehaviorale beoordelingen, 29 (1), (pp. 3-38).